Adıyaman, tarihin bilinen en eski yerleşim
yerlerinden biridir. Adıyaman Palanlı Mağarasında yapılan incelemelerde
kent tarihinin M.ö. 40.000 yıllarına kadar uzandığı anlaşılmıştır.
Yine Samsat-Şehremuz Tepe’deki tarihi bulgulardan
M.ö. 7.OOO yılına kadar Paleolitik, M.O. 5.000 yıllarına kadar Neolitik,
M.Ö. 3.OOO yıllarına kadar Kalkolitik ve M.O. 3.0OO-1.200 yıllan
arasında da Tunç Çağı dönemlerinin yaşandığı anlaşılmıştır. Bu dönemde
bölge Hititlerle Mitannilar arasında el değiştirmiş ve Hitit Devletinin
yıkılmasıyla (M.Ö. 1.200) karanlık bir dönem başlamıştır. M.Ö. 1.2OO’den
Frig Devletinin kuruluşu olan M.Ö. 750 yıllan arası dönemle ilgili
olarak yazılı kaynağa rastlanmamıştır. Ancak; bu dönemde yöre, Asur
etkisine girmeye başladığından, Samsat’ta bulunan Asur etkili mühürler
ve Kahta Eskitaş Köyünde bulunan Hitit Hiyeroglifi ile yazılmış
kitabeler, Anadolu’daki tarihi silsilenin ilimizde de aynen devam
ettiğini, göstermektedir. Bu dönemde Adıyaman ve çevresinde Hitit
Devletinin yıkılmasıyla ortaya çıkan Geç Hitit şehir devletlerinden biri
olan Kummuh Devleti hüküm sürmüştür.
M.Ü. 9OO-70O yılları arasında yöre Asur etkisinde
kalmakla birlikte, Asurlular tam olarak egemen olamazlar. 6. yüzyılın
başlarından itibaren yöreye Persler hakim olur ve yöre Satrap’lar
(Valiler) eliyle yönetilir. M.O. 334 yılında Makedonya Kralı Büyük
iskender’in Anadolu’ya girmesiyle Pers’ler hakimiyetini kaybetmiş ve
M.ü. 1. yüzyıla kadar yörede Makedonyalı Selev-kos Sülalesi hüküm
sürmüştür. Bu sülalenin gücünün zayıfladığı sıralarda, Kral Mithradetes l
Kallinikos Kommagene Krallığının bağımsızlığını ilan etmiştir (M.O.
69).
Başkenti Samosota (Samsat] olan Kommagene Krallığı,
egemenliğini MS. 72′ye kadar sürdürmüş, bu tarihte yöre Roma
imparatorluğunun eline geçmiş ve Adıyaman Roma imparatorluğunun Syria
(Suriye) Eyaletine, 6. Lejyon olarak bağlanmıştır. Roma imparatorluğunun
395 yılında Batı ve Doğu Roma olarak ayrılmasıyla, Adıyaman Doğu Roma
imparatorluğuna katılmıştır. 643 yılından itibaren bölgeye İslam
akınları başlamakla birlikte İslam hakimiyeti ancak 670 yılında
Emevi’lerle kurulabilmiştir. 758 yılında ise, II, Abbasi komutanlarından
Mansur Ibni Cavene’nin hakimiyetine girer. 926 yılına kadar Abbasi
hakimiyetinde kalan H’de bu tarihte Hamdanüerin egemenliği başlar. 958
yılında yöre yeniden Bizanslıların eline geçer.
1114-1181 yıllan arası yöreye Türk akınları olur.
1204-1298 yılları arasında Samsat ve yöresini Anadolu Selçukluları ele
geçirir. 1230 ve 1250 yıllarında Moğol saldırılan yaşanır. 1298′de yöre
ve bölge Memlüklerin eline geçer. 1393 yılında Adıyaman bu kez de
Timurlenk tarafından yağmalanır.
Büyük
bir istikrarsızlığın olduğu Orta çağ boyunca Adıyaman Bizans, Emevi,
Abbasi, Anadolu Selçukluları, Dulkadiroğullan arasında el değiştirmiş ve
nihayet Yavuz Sultan Selim’in Iran seferi sırasında 1516 yılında
Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı topraklarına katılan Adıyaman,
başlangıçta merkezi Samsat’ta bulunan bir Sancakla Maraş
Beylerbeyliğine bağlıyken, Tanzimat’tan sonra bir kaza olarak Malatya’ya
bağlanmıştır.
Cumhuriyetin
kuruluşundan 1954 yılına kadar eski idari yapısı korunarak Malatya’ya
bağlı kaza konumunda olan Adıyaman 1 Aralık 1954 tarihinde 6418 sayılı
Kanunla Malatya’dan ayrılarak müstakil il haline gelmiştir.
Adıyaman Belediye’sinin iletişim sayfasına buradan ulaşabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder